Apollo 11 Ascent Stage อาจจะยังโคจรอยู่รอบดวงจันทร์
วันที่ 20 กรกฎาคม 1969 ยาน Eagle Lander ได้นำพานักบินอวกาศสองคน Neil Armstrong และ Buzz Aldrin ไปลงจอดบนดวงจันทร์ กลายเป็นมนุษย์คนแรกที่เคยไปเหยียบบนวัตถุนี้ และพื้นผิวของดาวดวงอื่นนอกไปจากโลกของเรา
หลังจากใช้เวลาอยู่บนพื้นผิว 21 ชั่วโมง 36 นาที ส่วน Ascent Stage ของ Eagle Lander ก็ได้จากพื้นผิวดวงจันทร์เป็นครั้งสุดท้าย ทิ้งส่วนล่างของ Eagle Lander ธงชาติสหรัฐ และอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์บางส่วนเอาไว้เป็นส่วนหนึ่งของ Tranquility base ที่เป็นสถานที่ลงจอดแรกของมนุษยชาติบนพื้นผิวดวงจันทร์ไปตลอดกาล
ในส่วนของ Ascent Stage นั้นได้ไป Rendezvous และเชื่อมต่อกับส่วนของ Command Module Columbia ที่รออยู่ในวงโคจร จากนั้นนักบินอวกาศได้ย้ายไปยัง Columbia ก่อนที่จะทิ้งส่วน Ascent Stage ทิ้งไป และเดินทางกลับมายังโลก
คำถามก็คือ เกิดอะไรขึ้นกับ Apollo 11 Ascent Stage? แล้วมันไปอยู่ที่ไหน?
คำตอบล่าสุดของคำถามนี้ก็คือ…. ชักไม่แน่ใจละ
ในตอนแรกนั้น NASA คาดว่าส่วน Ascent Stage นั้นควรจะยังโคจรรอบๆ ดวงจันทร์ต่อไประหว่างที่ Apollo 12 ไปถึง และหลังจากนั้นวงโคจรน่าจะค่อยๆ decay ไปเรื่อยๆ สืบเนื่องมาจากสนามแรงโน้มถ่วงของดวงจันทร์ที่ไม่ได้สม่ำเสมอ เนื่องมาจากความหนาแน่นของดวงจันทร์ที่ไม่คงที่ และท้ายสุดส่วน Ascent Stage นั้นน่าจะชนลงกับพื้นผิวดวงจันทร์สักแห่งหนึ่งที่ไม่มีใครทราบ (ซึ่งต่างจากโครงการ Apollo อื่นๆ ที่ตามมาในภายหลัง ที่มีการตั้งใจปล่อยให้ชนกับพื้นผิวของดวงจันทร์)
แต่จากผลงานวิจัยล่าสุดที่ลง preprint ใน Arxiv[1] ที่ทำโดย James Meador นักวิจัยอิสระจาก California Institute of Technology ที่ต้องการจะหาตำแหน่งสุดท้ายที่ Eagle Ascent Stage เผื่อว่าดาวเทียมสำรวจอาจจะถ่ายภาพได้ในอนาคต เขาได้ใช้ข้อมูลจากภารกิจ GRAIL ที่ได้ส่งดาวเทียมสองดวงไปทำแผนที่สนามแรงโน้มถ่วงดวงจันทร์โดยละเอียด และได้สร้าง simulation เพื่อคำนวณวิถีโคจรของ Apollo 11 Ascent Stage จาก General Mission Analysis Tool ที่ NASA เปิดเผยให้แก่ประชาชนทั่วไปเพื่อเข้าถึงข้อมูลต่างๆ ในภารกิจ รวมไปถึงแรงโน้มถ่วงจากดวงอาทิตย์ โลก และดาวเคราะห์ทุกดวงในระบบสุริยะยกเว้นดาวพุธ
ผลที่ได้ปรากฏว่า Meador พบว่า… แม้ว่าจะพิจารณาถึงความไม่สม่ำเสมอในสนามแรงโน้มถ่วงรอบๆ ดวงจันทร์ และปัจจัยอื่นๆ แล้ว แต่ก็ยังมีความเป็นไปได้สูงที่ Eagle Ascent Stage นั้นอาจจะยังโคจรอยู่รอบดวงจันทร์จนถึงทุกวันนี้
อย่างไรก็ตาม ผู้ทำงานวิจัยได้ยอมรับว่างานวิจัยนี้ไม่ได้คำนึงถึงผลที่อาจจะเกิดขึ้นกับตัว ascent stage เสียเอง เนื่องจากตัวยานนั้นถูกออกแบบมาเพื่อภารกิจที่ยาวนานเพียงสิบวัน ไม่มีใครสามารถบอกได้ว่าจะเกิดอะไรขึ้นบ้างกับตัวยาน รวมไปถึงเชื้อเพลิงที่ยังเหลืออยู่ภายใน เมื่อต้องพบกับรังสีจำนวนมากในอวกาศ หากเชื้อเพลิงที่อยู่ภายในเกิดการรั่ว หรือระเบิดออก ตัวยานก็อาจจะมีการเปลี่ยนทิศทางไปในทิศทางที่ไม่มีใครสามารถทราบได้
แต่นั่นก็หมายความว่ายังมีความเป็นไปได้อยู่เช่นกัน ที่ตัว ascent stage นั้นจะยังโคจรอยู่รอบดวงจันทร์จนถึงทุกวันนี้ ซึ่งอาจจะสามารถตรวจพบได้ด้วยเรดาร์ เช่นเดียวกับที่มีการตรวจพบซากของยานสำรวจ Chandrayaan-1 ของอินเดียในปี 2016 จากเรดาร์ภาคพื้นโลก
และหาก ascent stage นี้ยังคงโคจรอยู่ต่อไปรอบๆ ดวงจันทร์ ก็มีความเป็นไปได้ว่าในอนาคตอันอาจจะไม่ไกลเกินไป เราอาจจะมีเทคโนโลยีที่สามารถนำชิ้นส่วนยานที่ครั้งหนึ่งเคยนำมนุษย์สามคนแรกไปเหยียบและกลับขึ้นมาจากพื้นผิวของดวงจันทร์ อันเป็นมรดกสำคัญของประวัติศาสตร์มนุษยชาติ กลับมายังโลกเพื่อให้ลูกหลานของเราในอนาคตได้สามารถเยี่ยมชมในพิพิทธภัณฑ์ ก็เป็นได้
ภาพ: Eagle Ascent Stage หลังจากขึ้นมาจากพื้นผิวดวงจันทร์ ก่อนที่จะ dock เข้ากับ Columbia (ภาพจาก Apollo 11)
อ้างอิง:
[1] https://arxiv.org/pdf/2105.10088.pdf
