哮喘並非想像中的輕鬆
在日常問診的時候,不難發現很多病人都有不同程度的長期咳嗽問題。
有些病人小時候有哮喘,每當換季或做運動時需要用到一些藥物減輕呼吸困難,但長大後便漸漸穩定下來。但有些病人卻未必那麼幸運,哮喘病情一直以來都未曾好過,仍然常常受哮喘困擾。
那麼,到底什麼是哮喘?跟一般感冒的咳嗽有什麼分別?
哮喘是是過敏鐵三角(Atopy)的其中一員
1. 哮喘(Asthma)
2. 鼻敏感(Allergic Rhinitis)
3. 濕疹(異位性皮膚炎)(Atopic Dermatitis)
哮喘大部分都是因過敏反應而產生免疫細胞和因子,例如Eosinophil, interleukin-4 and 5和IgE等,令呼吸道肌肉收縮和氣管收窄,導致呼吸困難的徵狀。過敏原因很多,可以是天氣轉變、常見的花粉、塵蟎和化妝品等等。
長期不受控的哮喘可引致呼吸道慢性炎症,長遠可引致呼吸道組織變異而令哮喘狀況惡況而不受控制,令藥物的效果變差。所以於哮喘早期時盡快治療和良好的長期控制便極為重要。
在香港,不少人都對哮喘認識不深,很多都把早期或慢性哮喘的徵狀當作是一般天氣轉變或小感冒去處理。但這樣是無法長遠控制好病情的。
跟大眾固有印象不同的是,常見哮喘徵狀並不只是咳嗽;胸口痛、喘嗚(Wheezing)、呼吸困難或過速、半夜咳醒或睡眠質素偏差、運動時體能不佳而動輒要停下來休息喘氣等都是常見的徵狀。
那麼,怎麼知道自己是不是患有哮喘?這種情況下便要諮詢醫生的意見,如有需要便會安排進行肺功能測試,如結果是呼吸道受阻而在使用藥物後有改善的話,便很可能有哮喘的問題。
一般來說,哮喘治療主要有以下幾種
1. Short Acting Beta-2 Receptor Agonist(SABA)
2. Short Acting Muscarinic Antagonist (SAMA)
3. Long Acting Beta-2 Agonist (LABA)
4. Long Acting Muscarinic Antagonist (LAMA)
5. Inhaled Corticosteroids (ICS)
6. Leukotriene Antagonist
這些藥物對哮喘到底有什麼功效?而什麼人應為用什麼藥物控制?
首先你需要先諮詢醫生再進行肺功能測試,判斷是否有氣道受阻(Airway obstruction)或氣管抽搐(Bronchospasm)的問題,而這些問題亦可透過氣管擴張劑(bronchodilator)減輕從而改善肺功能。
幾十年前哮喘來來去去都是靠俗稱為藍色噴霧的短效氣管擴張劑(SABA)例如salbutamol。一般來說輕度哮喘的確可以靠SABA在有徵狀時,例如換季、做運動或過敏時減輕徵狀令生活不致太受影響。然而研究發現高達七成的哮喘病人並未能良好的控制哮喘徵狀。[1][2]
很多人都以為哮喘只需要發作時吸一吸氣管擴張劑便會好,但其實如果是中等至嚴重級別的哮喘,單靠短效氣管擴張劑並不能完全控制。SABA亦非沒有副作用,常見的副作用為心跳過速,當病人病情不穩需要不斷使用SABA時,便可能出現以下問題
1. 心跳過速至不適或頭痛
2. 生活質素被哮喘徵狀嚴重影響,例如半夜咳醒需要吸SABA或未能進行運動,因休息不足而經常疲累
3. 哮喘從根本上並未受到控制,長期炎症和過敏反應令氣道組織變異,導致哮喘持續惡化
因此近年愈來愈多新型藥物能提供長久的哮喘控制。當中以吸入性類固醇(ICS)和長效氣管擴張劑(LABA)最為革命性的發展。
吸入性類固醇針對身體因過敏反應所產生導致炎症和氣管收縮的問題,透過壓抑過敏和炎症而紓緩徵狀同時減少長期過敏發炎引致的氣道組織變異。
長效氣管擴張劑例如Salmeterol和Formoterol,跟短效最大的分別是,長效一天只要噴一至兩次,短效在中等至嚴重的患者可能需要每數小時噴上6次甚至更頻密,頻密地使用氣管擴張劑增加了副作用的產生和生活質素的影響。
傳統長效氣管擴張劑能產生長效藥力紓緩氣管收縮、咳嗽和呼吸困難的徵狀,務求達到改善生活質素,讓患者不用半夜醒來或日間經常要停下來吸SABA。近年更有新一代Ultra Long Acting beta2-agonist例如vilanterol,從而達至更穩定和長效的徵狀紓緩。
令人無奈的是,哮喘可以說是一場長期的戰爭,當你日以繼夜夜以繼日要噴氣管擴張劑時,不少患者都會感到無助令大家久而久之不再跟足醫生或藥劑師建議,間中不適才噴一下,令病情未能得到良好控制。
因此,另一個革命性的改變便是combined inhaler,近年不少吸入性哮喘藥物均為混合式,吸一次等於吸了兩種藥物,例如大家可能都見過的Fluticasone/Sameterol和Budesonide/Formoterol。較新的有超長效混合藥物,藥效可持續12-24小時,例如Fluticasone/Vilanterol。這些混合式藥物大大減少病人每天需要使用吸入器的次數,令更多病人更願意持續的使用,
最後想提提大家,使用吸入式噴劑的技巧非常重要,研究發現不少患者技巧欠佳令不少藥物只噴在口內無法成功到達氣管內[3]。近年不少新型吸入式device有特別設計改善這問題,由於種類太多,強烈建議你諮詢你的家庭醫生、護士或藥劑師建議以及讓醫護人員評估你的使用技巧。
視乎患者的臨床狀況,一些病人只需要間中用到SABA;一些病人需要用到SABA+SAMA;嚴重點的病人需要用到SABA+LABA+ICS;醫生可能建議病人使用不同的combination以控制哮喘,所以患有哮喘的話,請務必定期與家庭醫生跟進。
*新型藥物如生物製劑(IgE-inhibitor或Eosinophil Inhibitor或IL-4/5 Inhibitor)由於太複雜的關係便不在此講解,留待下次有機會再跟大家分享。
Reference
[1] Woodcock A, et al. (2017) Effectiveness of fluticasone furoate plus vilanterol on asthma control in clinical practice: an open-label, parallel group, randomised controlled trial. The Lancet
[2] Martyn R Partridge et al (2006). Attitudes and actions of asthma patients on regular maintenance therapy: the INSPIRE study. BMC Pulm Med.
[3] Lia Jahedi, et al (2017). Inhaler Technique in Asthma: How Does It Relate to Patients' Preferences and Attitudes Toward Their Inhalers? Journal of Aerosol Medicine and Pulmonary Drug Delivery.
同時也有10000部Youtube影片,追蹤數超過2,910的網紅コバにゃんチャンネル,也在其Youtube影片中提到,...
「leukotriene antagonist」的推薦目錄:
- 關於leukotriene antagonist 在 Dr 文科生 Facebook 的精選貼文
- 關於leukotriene antagonist 在 หมอแพมชวนอ่าน Facebook 的精選貼文
- 關於leukotriene antagonist 在 NEJS - the New England Journal of Stupid Facebook 的最讚貼文
- 關於leukotriene antagonist 在 コバにゃんチャンネル Youtube 的最讚貼文
- 關於leukotriene antagonist 在 大象中醫 Youtube 的最佳解答
- 關於leukotriene antagonist 在 大象中醫 Youtube 的精選貼文
- 關於leukotriene antagonist 在 Leukotrienes in 2 minutes ; Production and Inhibitor drugs 的評價
- 關於leukotriene antagonist 在 Mediboon Pharma PVT LTD - Facebook 的評價
leukotriene antagonist 在 หมอแพมชวนอ่าน Facebook 的精選貼文
#อธิบายเพิ่มเติมเรื่องRSV
.
บทความที่เคยเขียนถึง เชื้อ RSV
https://www.facebook.com/drpambookclub/posts/724359574565405
.
อยากเขียนเพิ่มเติมอีกเล็กน้อย
RSV เป็นชื่อไวรัสตัวหนึ่ง
ไม่ใช่ชื่อโรค
เด็กๆไม่ได้เป็น RSV (ลูกกลายร่างเป็นไวรัสซะงั้น)
แต่เด็กๆติดเชื้อ RSV
.
RSV เป็นหนึ่งในไวรัสทางเดินหายใจ(ที่มีหลายสิบตัว)
เพื่อนๆของมันมีมากมาย
ไรโนไวรัส ฮิวแมนเมตะนิวโมไวรัส โคโรนาไวรัส ฯลฯ
ซึ่งก็ไม่รู้จะท่องชื่อทำไม...ยกเว้นกำลังเรียนแพทย์อยู่
แต่ไวรัสทางเดินหายใจที่เป็นดาราดัง ก็มี 2 ตัว
คือ RSV กับ ไข้หวัดใหญ่
(คล้ายๆกับทั้งวงการมีนางเอกหลายสิบ
แต่ทุกคนรู้จัก อั้ม กับ ชมพู่ นั่นล่ะค่ะ)
.
เด็กที่อายุมากกว่า 3 ปี
ถ้าเอามาตรวจว่า เค้ามีภูมิคุ้มกันต่อ RSV หรือไม่
เกือบ 100% จะพบว่า เค้ามีภูมิคุ้มกันต่อ RSV แล้ว
นั่นแปลว่า ก่อนมนุษย์เด็กจะอายุ 3 ขวบ
เกือบทุกคน ต้องเคยได้รับเชื้อ RSV มาแล้ว
.
เด็กเกือบทุกคน เคยติดเชื้อ RSV
#แต่ไม่ใช่เด็กทุกคนที่จะมีอาการรุนแรงจนต้องเข้าโรงพยาบาล
.
ประมาณ 60% ของเด็กที่เป็นหลอดลมฝอยอักเสบ (acute bronchiolitis)
มีสาเหตุมาจากเชื้อ RSV
ก็เลยมีการคิดค้นวิธีการตรวจเชื้อ RSV ที่รวดเร็ว
(วิธีการคล้ายกับตรวจไข้หวัดใหญ่)
ยิ่งตรวจได้ง่ายเท่าไหร่....คนก็ยิ่งรู้จักมันมากขึ้นเท่านั้น
จนบางที ลืมไปว่ายังมีไวรัสอีก 40% ที่ก่อโรคได้เหมือน RSV
แต่ตรวจไม่ได้ (ถ้าจะตรวจก็ต้องใช้เวลาหลายวัน)
.
RSV น่ากลัวสำหรับเด็กเล็ก
โดยเฉพาะเด็กที่อายุน้อยกว่า 2 ปี
และเด็กที่มีความเสี่ยง คือ เป็นเด็กคลอดก่อนกำหนด
เป็นเด็กที่มีโรคประจำตัวเป็นโรคปอด โรคหัวใจ หรือโรคเรื้อรังทุกชนิด
เพราะถ้าเด็กกลุ่มนี้ติด RSV อาการจะรุนแรง
เสี่ยงต่อภาวะหายใจล้มเหลว
.
ที่หมอเขียน ไม่ได้จะบอกว่า RSV ไม่น่ากลัว
แต่อยากให้คุณพ่อคุณแม่ เข้าใจข้อเท็จจริง
จะได้ไม่ต้องกังวลเกินจริง
เด็ก 1 คน ที่ตรวจพบเชื้อ RSV เค้าอาจแสดงอาการได้ต่างกัน
บางคนเป็นแค่หวัด มีไข้ มีน้ำมูก
บางคนมีเป็นหลอดลมอักเสบ น้ำมูก ไอ มีเสมหะมาก
หรือ บางคนอาจเป็นปอดอักเสบ ไข้ ไอมาก หายใจหอบ
ซึ่งไวรัสก่อโรคทางเดินหายใจเกือบทุกตัว ก็ก่อโรคได้ตั้งแต่
เป็นแค่หวัด หรือ ปอดอักเสบหายใจล้มเหลวได้เหมือนๆกัน
.
ดังนั้น การตรวจเจอเชื้อ RSV ไม่ใช่ข้อบ่งชี้ในการ admit
เราประเมินอาการของผู้ป่วยเป็นหลัก
โดยเฉพาะในโรงพยาบาลของรัฐ ที่จำนวนเตียงมีจำกัด
ก็ขอให้คุณพ่อคุณแม่โปรดเข้าใจว่า
หมอไม่ได้ใจร้าย หรือ ไม่รู้จักโรค ไม่มีความรู้
แต่เป็นเพราะทรัพยากรที่จำกัด ต้องเก็บไว้ให้คนที่ต้องการจริงๆ
.
อีกเรื่องที่หมออยากจะบอก
ในฐานะหมอโรคทางเดินหายใจเด็ก
ยา ซิงกูแล (เป็นชื่อการค้า แต่ชื่อสามัญทางยา leukotriene antagonist)
- ไม่ใช่ยาต้านเชื้อ RSV
- ไม่ได้ทำให้โรคหายเร็วขึ้น
- ไม่ได้ป้องกันการติดเชื้อซ้ำ
ไม่จำเป็นต้องได้รับยาทุกราย (หมอจะพิจารณาเป็นกรณีไปนะคะ)
.
ต้องบอกเลยว่า เด็กโตหรือผู้ใหญ่ เป็นตัวแพร่เชื้อที่สำคัญ
ที่นำไวรัสไปติดเด็กเล็ก
เพราะเด็กโตหรือผู้ใหญ่ ติด RSV อาจจะไม่มีอาการ
หรือมีแค่น้ำมูกใสๆเล็กน้อย
ดังนั้น ในช่วงที่มีการระบาดของเชื้อไวรัสทางเดินหายใจ
ช่วยกัน ล้างมือบ่อยๆ
แอลกอฮอล์เจล ฆ่าไวรัสทางเดินหายใจได้ค่ะ
พกไว้ล้างบ่อยๆได้เลย
เราไม่หอมแก้มเด็กเล็กที่ไม่ใช่ลูกเรา
หรือ ถ้าคิดว่ามือเราไม่สะอาดก็ไม่ต้องไปจับมือ
หรือจับบริเวณใบหน้าเด็ก
ถ้ามือเรามีเชื้อ เราเอามือไปจับมือเด็ก
เด็กเอามือมาอม ขยี้จมูก ขยี้ตา ก็จะได้รับเชื้อไปด้วยนะคะ
.
ช่วยกันป้องกัน
เพราะเราไม่รู้ว่าเด็กคนไหนคือคนที่ติดเชื้อแล้วจะมีอาการรุนแรง
.
หมอแพม
หมอโรคทางเดินหายใจเด็ก
leukotriene antagonist 在 NEJS - the New England Journal of Stupid Facebook 的最讚貼文
【共筆專用表:氣喘藥物打擊位置 (抗發炎篇)】
氣喘 (asthma) 是典型的發炎疾病,一講到發炎呢,腦海浮現討厭的花生什麼酸,對!! 就是那個酸,到底哪個酸? 共筆必備也愛考,請看我們的大圖↓↓↓
從細胞膜上的磷酸脂雙層膜,經過磷酸脂酶 (phospholipase) 合成花生四烯酸 (arachidonic acid) 就是這個酸。
第一棒皮質類固醇就是阻斷磷酸脂酶,花生四烯酸再經過5-脂氧化酶 (5-lipoxygenase),變成白三烯素家族 (leukotriene)。
第二棒是作用在環氧化酶 (cyclooxygenase; COX) 的NSAID,因為抑制他,導致花生什麼酸不能變成前列腺素 (prostaglandin)/血栓素 (thromboxane),反而可能誘發氣喘。
第三棒白三烯素拮抗劑 (leukotriene receptor antagonist)、第四棒脂氧化酶抑制劑 (lipoxygenase inhibitor) 分別作用在白三烯素受體、生合成酵素。
白三烯素會造成氣管平滑肌增生、誘發支氣管收縮,利用抑制白三烯素合成與作用,就是這些藥物的作用機轉喔~
資料來源:Integrated Pharmacology, 1e
leukotriene antagonist 在 コバにゃんチャンネル Youtube 的最讚貼文
leukotriene antagonist 在 大象中醫 Youtube 的最佳解答
leukotriene antagonist 在 大象中醫 Youtube 的精選貼文
leukotriene antagonist 在 Mediboon Pharma PVT LTD - Facebook 的推薦與評價
Montelukast is a leukotriene receptor antagonist (LTRA) used for the maintenance treatment of asthma and to relieve symptoms of seasonal allergies. It is... ... <看更多>
leukotriene antagonist 在 Leukotrienes in 2 minutes ; Production and Inhibitor drugs 的推薦與評價
This video briefly illustrate the production of leukotrienes.In addition to summary of their inflammatory roles. Then the drugs that inhibit ... ... <看更多>