"ร่างกายของเราจะสร้างภูมิคุ้มกันโรคโควิด-19 ตามธรรมชาติได้หรือไม่? และจะมีภูมิคุ้มกันไปอีกนานแค่ไหน ?"
เชื้อไวรัส SARS-CoV-2 นั้นอยู่ในกลุ่มเบต้าโคโรน่าไวรัส (betacoronavirus) ซึ่งเป็นหนึ่งในกลุ่มของไวรัสที่ทำให้เราเป็นหวัดแบบฤดูกาล (ไม่ใช่ไข้หวัดใหญ่) และก็ทราบกันดีว่าภูมิคุ้มกันของร่างกายเราต่อไวรัสที่ก่อให้เกิดโรคหวัดนั้น มักจะมีอยู่ได้ไม่นาน
ขณะที่ภูมิคุ้มกันของร่างกายต่อไวรัสซึ่งก่อให้เกิดโรคซาร์ส (Sars) และเมอร์ส (Mers) กลับพบว่าสามารถคงอยู่ได้นาน
แล้วตกลง ร่างกายของเราจะมีภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 ได้นานหรือไม่ ?
- เวลามีเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายเรานั้น เซลล์ระบบภูมิคุ้มกันจะตอบสนองด้วยการเข้าโจมตีเชื้อโรคนั้นเพื่อควบคุมการแพร่กระจายและลดความเสียหายที่เกิดขึ้น เซลล์ภูมิคุ้มกันที่ชื่อว่า ลิมโฟไซต์ (lymphocyte) ซึ่งมี 2 ชนิดคือ บีเซลล์ (B cell) และ ทีเซลล์ (T cell) จะช่วยกันทำงานในการต่อสู้กับการติดเชื้อ โดยมีความแตกต่างกันคือ บีเซลล์จะสร้างสารแอนตี้บอดี้ (antibody) มาทำให้เชื้อโรคนั้นเสียสภาพ ขณะที่ ทีเซลล์ ซึ่งแบ่งออกเป็นอีก 2 ชนิดคือ ไซโตท๊อกซิกทีเซลล์ (cytotoxic T cell) ซึ่งจะเข้าทำลายเชื้อไวรัสและเซลล์ร่างกายที่โดนเชื้อไวรัสนั้นเล่นงาน และ ทีเฮลเปอร์เซลล์ (T helper cell) ที่จะช่วยสนับสนุนการทำงานของทั้งบีเซลล์และไซโตท๊อกซิกทีเซลล์
- มีงานวิจัย (https://immunology.sciencemag.org/content/5/54/eabf3698) ที่แสดงให้เห็นว่า พวกเซลล์ภูมิคุ้มกันตามธรรมชาติเหล่านี้จะช่วยให้ร่างกายต่อสู้กับโรค COVID-19 และเมื่อเราหายจากการติดเชื้อแล้ว เซลล์เหล่านี้ก็จะลดน้อยหายไปเพื่อไม่ให้มันไปทำความเสียหายกับร่างกายของเรามากเกินไป
- แต่มีงานวิจัยใหม่ (https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.11.01.362319v1) ที่บอกว่า เซลล์ภูมิคุ้มกันพวกนี้ยังคงอยู่ ไม่ได้หายไปเสียทั้งหมด แต่สามารถตรวจพบทีเซลล์ที่ยังทำงานได้อยู่ในตัวผู้ที่เคยติดโรคโควิด-19 แม้เวลาผ่านไปแล้วกว่า 6 เดือน ... อีกงานวิจัย (https://europepmc.org/article/med/33296701) ให้ผลคล้ายกันว่า ผู้ที่เคยป่วยเป็นโรคโควิด-19 และแม้จะมีอาการป่วยไม่มาก ก็ตรวจพบสารแอนติบอดี้ได้แม้ว่าหายติดเชื้อแล้วไป 6-9 เดือน และจะค่อยๆ ลดลงจนหายไปในที่สุด
- นั่นแปลว่า ภูมิคุ้มกันของร่างกายที่ถูกกระตุ้นให้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติจากการติดเชื้อ SARS-CoV-2 นั้น อยู่ในร่างกายเราต่อไปได้นานกว่าที่เคยคาดคิดกัน ... และนอกจากนี้ ร่างกายยังมีระบบภูมิคุ้มกันอีกแบบหนึ่งด้วย ที่น่าจะเป็นประโยชน์ต่อการสู้กับโรคโควิด-19 ด้วย คือ เมมโมรี่เซลล์ (memory cell)
- เซลล์ลิมโฟไซต์นั้น ปรกติแล้วจะต้องใช้เวลาในการเรียนรู้เพื่อที่จะระบุว่าอันตรายที่มันต้องไปจัดการนั้นคืออะไร และถ้ามันเรียนรู้สำเร็จแล้ว มันจะออกมาค้นหาและทำลายไวรัสได้อย่างรวดเร็ว พวกเซลล์ที่ถูกฝึกให้จัดการกับไวรัสแล้วนี้ จะมีส่วนหนึ่งที่เป็น "เมมโมรี่เซลล์" ซึ่งถูกเก็บเอาไว้ และจะถูกปล่อยออกมาทำงานอีกถ้าเกิดการติดเชื้อขึ้นอีกครั้ง ... เมมโมรีเซลล์นั้นเป็นเครื่องมืออันทรงพลังสำหรับระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย และจะอยู่ไปได้นานมาก เช่น พบว่า เมมโมรี่บีเซลล์ (memory B cell) หลังฉีดวัคซีนโรคฝีดาษนั้นอยู่ในร่างกายได้นานถึงอย่างน้อย 60 ปี
- มีหลักฐานใหม่ๆ ที่ระบุว่า ร่างกายผู้ที่เคยติดเชื้อนั้นยังคงมีเมมโมรีทีเซลล์ (memory T cell) อยู่นานถึง 6-9 เดือนหลังการติดเชื้อ (https://science.sciencemag.org/content/early/2021/01/06/science.abf4063) และอีกงานวิจัยที่ระบุว่าพบเมมโมรี่บีเซลล์ต่อโรคโควิด-19 ด้วย (https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.11.03.367391v1)
- นอกจากนี้ ยังมีงานวิจัยที่บอกว่าการที่เราเคยติดเชื้อโรคโควิดจะทำให้เรามีภูมิคุ้มกันป้องกันการติดเชื้อซ้ำได้อีก (https://www.journalofinfection.com/article/S0163-4453(20)30781-7/fulltext) ดังเช่น ในการระบาดระลอกที่สองที่เกิดกับประเทศสหราชอาณาจักรนั้น เหล่าบุคลากรทางการแพทย์ที่เคยได้ติดเชื้อมาก่อนแล้ว พบว่าเหมือนได้รับการป้องกันไว้ไม่ให้ติดเชื้อซ้ำโดยสมบูรณ์ หรือไม่ก็ติดเชื้อซ้ำแล้วแต่ไม่มีอาการป่วยใดๆ
#โดยสรุปแล้ว สารแอนตี้บอดี้ ที่เป็นภูมิคุ้มกันของร่างกาย ซึ่งเกิดขึ้นโดยธรรมชาติจากการได้รับเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 นั้น ยังคงอยู่ในร่างกายได้นานกว่าที่เคยคาดกันไว้ และเหล่าเมมโมรี่เซลล์ภูมิคุ้มกันก็น่าจะช่วยให้เราติดเชื้อซ้ำได้ยากขึ้น หรือไม่ค่อยมีความรุนแรง และเมื่อรวมกับการฉีดวัคซีนแล้ว ก็น่าจะทำให้เรามั่นใจได้ว่าจะสามารถต่อสู้ควบคุมโรคโควิด-19 ได้
(ข้อมูลประกอบจาก https://www.gavi.org/vaccineswork/covid-19-immunity-how-long-does-it-last)
ภาพ จาก https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/41/Primary_immune_response_1.png
lymphocyte 在 Cell Defence: Lymphocytes and Phagocytes - YouTube 的推薦與評價
White blood cells are like the military of your body. The provide a defence system against invading pathogens ... ... <看更多>