以月之圓盼人之團圓
國史教育中心(香港)
作者:謝穎豪
中秋,最早現於《周禮》,其起源有多種說法,除了源自古代皇帝的祭祀活動外,也有一說是紀念唐官員裴寂發明月餅解決軍糧一事。千百年來,人們以不同的方式慶祝中秋節,亦是因農曆八月十五的月亮尤其皎潔圓滿,故中秋節也被稱為「團圓節」,象徵中國人祈求家庭團圓、美好的願景。在古代,不少文人士大夫都以詩詞來「詠月」,當中包括月亮的鐵桿粉絲一「詩仙」李白。而不少有關中秋節的詩詞更是表達了詩人身在異鄉,盼望團聚的愁緒。本文將會揀取其中兩段著名詞句來細讀。
不應有恨,何事長向別時圓?人有悲歡離合,月有陰晴圓缺,此事古難全。
——〈水調歌頭·明月幾時有〉
蘇軾 | 手足情深盼重聚
詞句摘錄於蘇軾的曠世佳作〈水調歌頭·明月幾時有〉的下片。那時正值熙寧九年八月十五號的中秋之夜,也是蘇軾在密州擔任知州的第二年。這晚,蘇軾在密州北邊的超然台上大宴賓客,喝酒賞月,享受這難能可貴的休歇時光。然而當客人紛紛散去,醉意闌珊的蘇軾並沒休息的意思。他依舊仰着頭,凝望着上空的那輪明月,臉上浮現淡淡憂傷的同時,也向一旁的夫人王閏之緩緩地嘆了口氣。
善解人意的王聞之明瞭蘇軾是在思念子由,即夫君的弟弟,蘇轍。這年,已是兄弟倆離別的第六年。從小與弟弟一起成長,一起讀書的蘇軾在這闔家團圓的佳節裏不禁泛起對闊別已久的弟弟的掛念之情,因而寫下這流傳千古的中秋名詞。
望月懷人 嘆離合無常
想起當年與弟弟一同赴京考試,經歷仕途的各種高低跌宕,如今卻久久不能團圓的蘇軾再也壓抑不住內心對蘇轍的牽掛,直言質疑月亮為何每次月圓的時候,都是在他與弟弟分隔之時,只顧着自己的圓滿,而絲毫不理會人間的離合。但蘇軾轉念間馬上否定了自己的質疑,認為月亮還是有情有義的。因為月亮一月只能圓一回,當中的殘缺遠遠多於其團圓的時候,這正好切合了人世間的悲歡離合。
這樣的寬慰也讓我們見到蘇東坡特有的灑脫,既然恒古不變的月亮也難以常常圓滿,那與弟弟分別的惆悵也不用多介懷,「但願人長久,千里共嬋娟」,對弟弟的滿心思念也可透過月亮來訴說、傳遞與寄託。
但願長圓如此夜,人情未必看承別。把從前離恨總成歡,歸時說。——〈滿江紅·中秋寄遠〉
辛棄疾 | 鐵漢柔情寄相思
此詞摘取自辛棄疾眷戀妻兒之佳作〈滿江紅·中秋寄遠〉的下片。獲譽為「詞中之龍」的辛棄疾與蘇軾合稱「蘇辛」,但辛棄疾的仕途更迂迴曲折,懷着满腔政治理想的他屢屢遭到現實的打擊。在投奔南宋政府後,辛棄疾有長達二十多年被南宋王朝投閒置散的日子,而他在擔任地方官時雖功勞卓著,但仍受政敵的故意攻擊而頻頻被調往不同地方任職,故與妻兒分隔的次數亦增多。〈滿江紅·中秋寄遠〉一詞便是寫於和家人分離時的中秋夜。
借月寫意 盼所愛者長相聚
主戰的立場讓辛棄疾的仕途倍添坎坷,幸好,他覓得與其舉案齊眉的知己。秀外慧中的妻子范氏為辛棄疾營造了一個溫暖的港灣,撫慰着在工作上屢受創傷的丈夫,故對愛人一往情深的英雄豪傑辛棄疾,也在這團圓的中秋夜抒發着對妻子的思念之情。
中秋月色格外潔淨明亮,但所愛之人卻不在身旁,承接着蘇軾的「此事古難全」,辛棄疾也明瞭人世間有種種無奈,如月亮也常有殘缺不全般,故感慨說「嘆十常八九,欲磨還缺」。但即便知道月亮不可常圓,辛棄疾仍然祈禱着:但願每個夜晚都能像中秋節一樣,月亮能圓滿,相愛的人也能圓滿,不用再分離。繼而可將離別的愁緒化為相聚時的歡欣,直白地喊出了對妻子的相思和愛意。
由蘇軾到辛棄疾,自古到今,中國人與月亮的關係總是緊密地扣連在一起,為的或許只是那最殷切的期盼——但願中秋夜,人月兩團圓!
(本文曾於2020年9月29日在星島日報「悅讀語文」刊登,並由「國史教育中心(香港)」授權「知史」發佈,特此鳴謝。)
中心簡介:
國史教育中心(香港)(https://www.cnhe-hk.org/)是民間慈善團體,冀望本「香港心、中國情、世界觀」理念,凝聚社會各界共識,向年青一代、老師及公眾人士,傳承中華文化精萃。
#知史 #歷史 #中國歷史 #長知史 #悅讀語文 #中秋 #蘇軾 #辛棄疾 #月圓之日 #團圓 #月亮 #周禮 #中秋節 #團圓節
人有相思寄明月 在 微微笑廣播網 (台灣最美的聲音) Facebook 的精選貼文
台灣民俗傳奇(一百三十三)
孝子釘的故事印象中曾說過,很就以前了!
孝子釘在24孝中是一段有意義的故事,中國人重孝道,自古以來百善孝為先,孝排在第一順位。
孝子釘是長輩下葬,釘子要釘下去時長子拿釘子從壽材釘下去,這支鐵釘叫做孝子釘,這個孝子釘有一個故事。 台灣因為是一個海島,跟大陸隔開,明朝時大陸之人很少來到台灣,一直到鄭成功那個時代,大陸跟台灣才開始有往來,但是到滿清的時代,因為台灣出現一些反清復明的愛國分子,滿清者頒布禁令,禁止兩岸來往。
這個禁令一公布,造成很多來回兩岸的生意人妻子失散,家破人亡,可以說是損失慘重,有的由台灣去大陸做生意之生意人,被困大陸不能回來故鄉見親人,有些大陸來台灣之人,也無法回去,實在是人間一個大悲劇。當時有一個福建人到台灣做生意,姓蕭的福建人,正好運氣差遇到這個禁令。蕭先生來了回不去,最可憐是他的妻子,生活失去依靠,三餐發生困難。老婆幼子都需要照料,不知該如何活下去,當時真正是明月四里寄相思,碧海青天夜夜心,無情的大海,隔絕了親情天倫,可憐呀可憐呀!
光陰似箭,歲月如梭,轉眼中間,經過十年,蕭先生在福建的兒子長大成人,當時渡海之禁令還沒取消,但是蕭先生的妻子不惜冒著生命危險,渡過那條黑水溝要來台灣找丈夫。 當時要偷渡,坐船須閃避海防,來到台灣偏僻之外海,然後下船,再游水上岸,就在他們母子千辛萬苦,眼看要成功了,不幸遇上一個瘋狗浪,將他們母子衝到外海去。
瘋狗浪很恐怖,翻來絞去,而且會倒衝,人一旦遇上一定兇多吉少,這對母子被衝到外海去,母親失蹤在茫茫大海,兒子最後亦體力用盡昏迷海中。幸虧一台漁船急時發現,將昏迷不醒的兒子救上船,這個孩子一醒過來,哭得傷心欲絕,最後他暫時在討海人的房子做工度三餐,一方面報答恩公救命之恩。
這個孩子每次擔魚去菜市仔,便不停向人探聽老父之下落,而且他不放棄母親活命之希望,他常想,說不定奇蹟會出現,母親或許沒死,所以他見到人便問,口氣溫和的到處探聽。最後他去廟寺抽籤問神,籤詩指示說他的雙親貴人相助,還活在人間,總有一天可以相會團圓。姓蕭這個孝子,非常虔誠跪下一直拜,頭殼叩到地上,無意中,有一枝鐵釘,他將鐵釘撿起來,抬頭向神明說,這支鐵釘,我要用我頭殼做鐵鎚,敲進去廟前的石門,說起來這是不可能的事情,廟門是石頭做的,硬得很,拿鐵鎚敲都有困難,更別說是頭殼,何況要將一枝鐵釘敲進去石頭門,保證頭破血流。
他想說誠意感動天,他要試試看籤詩是不是準,他雙手合十向神祈禱,希望神明保庇,籤詩若有準,就保佑這支鐵釘用頭殼釘下去石頭。
俗語說:孝心感動天,蕭孝子果然輕輕鬆鬆將鐵釘釘進去石頭門,而且頭殼一點傷痕都沒有。來廟燒香拜拜之人,看得大家目瞪口呆,太不可思議嘍!世間那有這麼奇怪的事情,善男信女知道蕭孝子之孝心,大家非常熱心,一傳十,十傳百,自動替他幫忙找他的雙親的下落。皇天不負苦心人,最後他們父子、母子三人終於可以團圓相會。
※ 人說孝子釘,孝子釘便是這樣來的,這是勸人孝順之故事,當然有點迷信,頭殼是肉做的,不可能當鐵鎚用,大家聽一聽,千萬不要隨便亂試。
※ 以卵擊石,撞破頭殼我是不負責的。
※ 孝順要趁父母健在,不要等到子欲養親不在之時。
※ 古人說在生一粒土豆,卡贏死了拜豬頭(台)。
人有相思寄明月 在 劉天賜個人專頁 Facebook 的最佳貼文
李清照
紅藕香殘玉簟秋。輕解羅裳,獨上蘭舟。雲中誰寄錦書來,雁字回時,月滿西樓。 花自飄零水自流。一種相思,兩處閑愁。此情無計可消除,才下眉頭,卻上心頭。
1、水調歌頭
蘇軾
丙辰中秋,歡飲達旦,大醉,作此篇,兼懷子由。
明月幾時有,把酒問青天。不知天上宮闕,今夕是何年。我欲乘風歸去,又恐瓊樓玉宇,高處不勝寒。起舞弄清影,何似在人間?
轉朱閣,低綺戶,照無眠。不應有恨,何事長向別時圓?人有悲歡離合,月有陰晴圓缺,此事古難全。但願人長久,千里共嬋娟。
2、卜算子·詠梅
陸遊
驛外斷橋邊,寂寞開無主。已是黃昏獨自愁,更著風和雨。
無意苦爭春,一任群芳妒。零落成泥碾作塵,只有香如故。
3、破陣子·為陳同甫賦壯詞以寄之
辛棄疾
醉里挑燈看劍,夢回吹角連營。八百里分麾下炙,五十弦翻塞外聲。沙場秋點兵。
馬作的盧飛快,弓如霹靂弦驚。了卻君王天下事,贏得生前身後名。可憐白髮生!
4、聲聲慢
李清照
尋尋覓覓,冷冷清清,凄凄慘慘戚戚。乍暖還寒時候,最難將息。三杯兩盞淡酒,怎敵他、晚來風急?雁過也,正傷心,卻是舊時相識。
滿地黃花堆積。憔悴損,如今有誰堪摘?守着窗兒,獨自怎生得黑?梧桐更兼細雨,到黃昏、點點滴滴。這次第,怎一個愁字了得!
5、武陵春
李清照
風住塵香花已盡,日晚倦梳頭。物是人非事事休,欲語淚先流。
聞說雙溪春尚好,也擬泛輕舟。只恐雙溪舴艋舟,載不動許多愁。
6、浣溪沙
晏殊
一曲新詞酒一杯,去年天氣舊亭台。夕陽西下幾時回?
無可奈何花落去,似曾相識燕歸來。小園香徑獨徘徊。
7、雨霖鈴
柳永
寒蟬凄切,對長亭晚,驟雨初歇。都門帳飲無緒,留戀處,蘭舟催發。執手相看淚眼,竟無語凝噎。念去去,千里煙波,暮靄沉沉楚天闊。
多情自古傷離別,更那堪,冷落清秋節!今宵酒醒何處?楊柳岸,曉風殘月。此去經年,應是良辰好景虛設。便縱有千種風情,更與何人說?
8、如夢令
李清照
常記溪亭日暮,沉醉不知歸路。興盡晚回舟,誤入藕花深處。爭渡,爭渡,驚起一灘鷗鷺。
9、一剪梅
李清照
紅藕香殘玉簟秋。輕解羅裳,獨上蘭舟。雲中誰寄錦書來,雁字回時,月滿西樓。
花自飄零水自流。一種相思,兩處閑愁。此情無計可消除,才下眉頭,卻上心頭。
10、蘇幕遮·懷舊
范仲淹
碧雲天,黃葉地。秋色連波,波上寒煙翠。山映斜陽天接水。芳草無情,更在斜陽外。
黯鄉魂,追旅思。夜夜除非,好夢留人睡。明月樓高休獨倚。酒入愁腸,化作相思淚。
11、醜奴兒
辛棄疾
少年不識愁滋味,愛上層樓。愛上層樓。為賦新詞強說愁。
而今識盡愁滋味,欲說還休。欲說還休。卻道天涼好個秋。
12、釵頭鳳
陸遊
紅酥手,黃縢酒,滿城春色宮牆柳。東風惡,歡情薄。一懷愁緒,幾年離索。錯、錯、錯。
春如舊,人空瘦,淚痕紅浥鮫綃透。桃花落,閑池閣。山盟雖在,錦書難托。莫、莫、莫!
13、蝶戀花
歐陽修
庭院深深深幾許,楊柳堆煙,簾幕無重數。玉勒雕鞍遊冶處,樓高不見章台路。
雨橫風狂三月暮,門掩黃昏,無計留春住。淚眼問花花不語,亂紅飛過鞦韆去。
14、釵頭鳳
唐婉
世情薄,人情惡,雨送黃昏花易落。曉風乾,淚痕殘。欲箋心事,獨語斜闌。難,難,難!
人成各,今非昨,病魂常似鞦韆索。角聲寒,夜闌珊。怕人尋問,咽淚裝歡。瞞,瞞,瞞!
15、虞美人·聽雨
蔣捷
少年聽雨歌樓上。紅燭昏羅帳。壯年聽雨客舟中。江闊雲低、斷雁叫西風。
而今聽雨僧廬下。鬢已星星也。悲歡離合總無情。一任階前、點滴到天明。
人有相思寄明月 在 人有相思寄明月,月有倦时落栖枝- YouTube 的推薦與評價
... <看更多>