20210629 黃偉民易經講堂
人,決定了時代的興衰。
有人才,時代就自然興,
人才衰落,時代便會結束了。
君子篤於親,則民興於仁。
故舊不遺,則民不偷。
政治,不是空洞的口號,不是下一道命令,人民就會跟著愛國家,愛政權。那些依附權勢,只是聰明人的機巧,因為有著數。
篤於親,篤,即是厚。當一個人,對自己的親人,對培養自己的學校、企業、社會,都不愛,都沒有感情,親情不篤,要他愛天下,愛社會,愛人民,那只是空洞的口號,只是一個謊言,一個騙局。愛,是由近到遠,先篤於親,然後才會民興於仁。仁道才能成為風氣。
從周公旦的:
「親親,尊尊」出發,整個社會風氣就是仁愛。
故舊不遺,則民不偷。
故舊,是我們民族文化的傳統價值。不放棄傳統價值的追求,社會風氣才會不走精面,偷巧了。
個人修養,首在道德精神,道德精神形成道德政治。社會上的道德風氣,影響著一個時代的興衰。
文王周公的道德影響和價值追求,令周朝統治天下八百年。強秦有統一六國的兵力,嚴苛的暴政,但只能經歷兩世,國祚十四年。
孔子的傳人曾參,是顏回死後,傳承孔門道統的傳人,寫有《大學》一章傳世。他死前,對弟子的一番話,《論語》記錄了五章。是孔門學問的瑰寶,後世做人處世的依據。
曾子有疾,召門人弟子曰:
啟予足,啟予手。
詩云:戰戰兢兢,如臨深淵,如履薄冰。
而今而後,吾知免夫!小子。
曾子病得快要死了,召門人弟子到床邊,交待最後幾句。
臨行贈汝無多字,一語彌陀作大舟。
是死前的總結,是對弟子們的叮嚀。
《論語》的編輯,巧妙地側寫了曾子的病況:啟予足,啟予手。
曾子的情況,是嚴重到手腳都麻痺了,不能活動自如,所以,對弟子們說:放好我雙腳,擺好我雙手。
一個人生機的消逝,往往顯示在雙腳開始。他快要斷氣了,引用《詩經》的幾句話:
一個人,生於世,要不犯錯,常常要提心吊膽。他話俾學生知,平常做好人不難,最難的,是在利害關頭,人格的考驗,就在時代艱難的挑戰之中。太平盛世,誰不是好人,但在衰世中,如何保持自己的信念?面對危難如何行止?
一旦怕自己吃虧,便出事了。信念一動搖,一生就完了。
而今而後,吾知免夫。
今日,快死了,路已走到盡頭,才敢說一句:我不會再犯錯了。
小子,即是各位同學。
曾子在這章,帶出了學問不是知識,不是才華。學問是為人處世的修養。這也是孔門心法的關鍵處。
曾子病危,他處身的魯國,一位權勢人物,趁他還未斷氣,趕著來請教一些,他本人認為十分重要的政治大事。
既是權勢人物,當然無人能夠阻擋你啦。
曾子有疾,孟敬子問之。
曾子言曰:
鳥之將死,其鳴也哀。
人之將死,其言也善。
君子所貴乎道者三:
動容貌,斯遠暴慢矣。
正顏色,斯近信矣。
出辭氣,斯遠鄙倍矣。
籩豆之事,則有司存。
孟敬子,魯國大夫仲孫捷。他趕著來不是問病,是有事請教曾子。但《論語》沒有交待他問什麼,因為根本不重要。
只見曾子在床上答他:
鳥之將死,其鳴也哀。人之將死,其言也善。
曾子將這兩句好像答非所問的放在開頭,是加重語氣。因為這類權勢人物,只知道自己的問題,那些做人道理,都是廢話,阿媽是女人。
曾子想對方明白,自己快死了,說的不是消遣他的應酬話,是很誠懇的,希望你用心聽。
一個人,最緊要學的,有三點:
動容貌,斯遠暴慢矣。
一個人的儀容風度,是要從學問修養來慢慢改變自己的。
斯遠暴慢,暴是粗暴,慢是傲慢,是這些權勢人物的通病,富貴家庭背境,旁人遷就慣了,要經學問的薰陶,暴慢氣息才能化為謙和。
第二點,正顏色,斯近信矣。
所謂顏色,就是神情。第一點說的是儀容,第二點說的,是對人的態度。態度要誠懇,才能改善和別人的關係。
第三點,出辭氣,斯遠鄙倍矣。
辭氣,即談吐。談吐不是發聲就算,要有內容,別人能聽而又有意義的內容。這是學問修養的自然流露。做到這一步,自然就遠鄙俗了。
孟敬子問什麼?曾子始終未答,只說了做人的三點重要的修養。好明顯,孟敬子三點都缺乏,連人都做不好,所以,他問的事情,他自以為很重要,但曾子則認為,先做好人這部份,其他的,都不重要。
只說:籩豆之事,則有司存。
處理國家大事的秘訣,就在於做人的大原則。籩豆之事,籩豆,是祭器,象徵執政之事,每個政府部門,自有專門負責的官員,有規矩制度來依從,不值討論。
跟著我們要努力克服人性的缺點。
曾子曰:
以能問於不能,
以多問於寡,
有若無,
實若虛,
犯而不校,
昔者,吾友嘗從事於斯矣。
提升個人修養,莫過於克服人性的種種陋習,這也是孔子說的「克己復禮」。
不驕於自己是上風的人,去請教下風的人。自己才能高,但總有不懂的,請教表面上才能不及你的人。
知道多,問知道少者。
不滿足於有,要有不足的求學心態。充實仍保空虛的渴求。
別人無理侵犯我,我能不計較。
聽落去很違反人性,很強人所難,但我告訴你,我有朋友的確在這幾方面下過工夫的。
個人做好學問,就要應用於世。這裡有幾個層面,從個人的圈子,到國家社會,到面對時代的呼喚,都要有所取捨。
曾子曰:
可以託六尺之孤,
可以寄百里之命,
臨大節而不可奪也,
君子人與?君子人也。
人的學問修養,要應用於世。
在個人層面,朋友可以將兒女交托給你;在政治上可以將天下交你手上。時代來臨,面臨大節,不可奪你的價值追求,這就是我們做學問追求的目標吧?
是,這就是我們的追求!
跟著,曾子最後做一個總結。
曾子曰:
士不可不弘毅,任重而道遠。
仁以為己任,不亦重乎?
死而後已,不亦遠乎?
曾子說:
我們讀書,做一個士,一個知識份子,是有時代責任的。
他對他的弟子,有這樣的期盼,首先要弘。
弘,即是大。胸襟要大,氣度要大,眼光要大。不是攞幾個學位,搵兩餐,躲入大學做個學棍文痞,倚仗權勢,招搖撞騙,終日想住賺錢。
然後是毅。毅是剛毅,決斷。
對是非黑白要有判斷,有睇法。不能含含糊糊,要有一套獨立見解。
將眼光和見地,加上決心,果斷。就是弘毅。
一個知識份子,要養成弘和毅,這兩個基本性格。
因為要為社會,為人民挑起這個責任,擔子很重,歷史的路很長。
一個受過教育的人,仁,就是他的責任。
這個責任,要挑到什麼時候呢?一直到死為止。
走這樣的路,必須養成偉大的胸襟,還有弘毅的精神。
這是曾子死前的自述,也是對弟子的期盼。
曾子死前的五章書,前後呼應。
第一章說,他快死了,才能鬆一口氣,因為,不會再犯錯了——而今而後,吾知免夫。人生的擔子很重,第五章說,因為我們對時代,是有責任的。士不可不弘毅,不是含含混混的供樓買股票去旅行自助餐。一個士,仁,就是責任,要挑到死為止,歷史的路很長。
莊子也說過:
生為徭役,死為休息。
香港正值艱難,也因為這樣,才見到香港人,大部份都有著傳統文化的「士」的品質和追求。香港不會死,因為「人」,決定了時代的興衰。
克己復禮與仁的關係 在 民意論壇:聯合報。世界日報。udn tv Facebook 的最佳貼文
美國大選的文化對峙
#名人堂-陳立恆
(圖:美國總統當選人拜登承諾美國將回歸正常,恢復歷史悠久的決策過程,包括諮詢專家而非衝動推文。美聯社)
許多年後,當後人回首二○二○的世界歷史,一定有兩件不可迴避的大事件:全球病毒與美國大選,它們都以一種令人錯愕的風暴姿態,將世界捲進一場場百年不遇的重啟模式,無人知曉當風暴的塵埃落定之後,世界會變成何種模樣,然而可以確定的是,文明的軌跡已經悄然不同。
作為民主楷模與世界霸權的美國,其總統大選不止影響國際政治與世界經濟,文化層面上的影響同樣無遠弗屆。首先,從上一屆的美國大選開始,在全球範圍內,美國價值的高大莊嚴受到前所未有的挑戰。自二次大戰以降,美式民主一直是國際主流思維的弄潮兒,即使水門案或實習生之類的權色醜聞,都難以玷汙美國價值的巍峨形象。從冷戰時期的甘迺迪、雷根到千禧年後的小布希、歐巴馬,即使各人有各自的盤算與爭議,卻都能理直氣壯地穩坐當時已開發國家的馬首是瞻;殊不知一個語不驚人誓不休的川普憑一己之力顛覆了幾乎輝煌整個廿世紀的巍峨形象,無論你喜不喜歡川普,都很難否認他是近半個世紀以來受到最多來自美國本土與已開發國家的政府、民眾與媒體奚落、輕視與保留態度的美國總統。
我相信隨著拜登入主白宮,美國一定會從「抗中」轉回「競中」,中俄依然是他們明地暗裡的主要敵人,可是美國不會再如此自外於行之多年的國際組織與遊戲規則,特別是近日RCEP(區域全面經濟夥伴關係協定)正式簽署,面對中國的直搗黃龍,拜登必須修補與舊有同盟的關係,重啟傳統的合縱包圍取代川普的單挑決鬥式「美國優先」的國家意志,簡言之,拜登必須恢復二○一六年之前那個至少表面上「克己復禮、天下歸仁」的泱泱美國。
然而,我覺得美國再有天下歸仁的局不盡容易,川普的顛覆已經打開了撕裂與衝突的潘朵拉之盒。在我看來,這場選舉紛擾的底層邏輯根本不是「紅色大象」與「藍色毛驢」的政治分歧,而是「白色牛仔」與「彩色中產」的文化對峙。
川普絕對是廿一世紀裡的一個文化符號,除了象徵民主政治的一種變量,更像是一個現代土豪版的美國牛仔,單槍匹馬的用推特打穿世人對於美國總統的想像。無論面對全球市場還是總統大選,之於他而言彷彿都是一座西部世界,只要膽子夠大槍夠長,為達目的的他沒有不敢說的話、不敢做的事,加上其驚悚有力、用字簡單的溝通方式,非常符合具有美國沙文意識又厭惡菁英主義的選民胃口,他們有貧有富,主要是以鄉村白人、福音教派為主,當然也不乏一些同樣相信槍長膽大、不自由毋寧死的其他族群人士喜愛支持。
而另一方面,拜登也是一個文化符號,追求包容、低調克制的他,延續了過去半個世紀相對政治正確的美國價值,代表了族群融合、性別平等、國際關懷等等講究體面與規則的菁英視野,雖然贏了對手七十四張選舉人票,但兩邊選票其實難分伯仲,意味著過去認知中的進步概念在美國本土遭遇著巨大挑戰,加之針對性極強、傳播力更大的社交媒體工具正在加速各種輿論裂變,相信這場大選之後的文化對峙依然烽火不斷。只是不知道,深受美國影響的台灣,是否能夠在同樣的撕裂烽火裡守得偏安,無論是文化上的、還是軍事上的。
(作者為亞太文化創意產業協會創會理事長)
克己復禮與仁的關係 在 Victor 陳紹誠 Facebook 的精選貼文
中國慈善家雜誌 2019年3月號
修身:立志好善
上一篇講到修身之目標及方法,子曰:「好學近乎知, 力行近乎仁,知恥近乎勇。知斯三者,則知所以修身。」蓋 知仁勇三者為修身之要,至於達修身之目標,由有恆者,善人、君子、賢人,以至於聖人而後止。我們理解修身的目標, 自然要理解其方法,除了身體之修,精神也要修,而修身之方法為:立志、好善、克己、復禮、忠恕。以不變應萬變,是謂「立志」;力爭上游以免墮落,是謂「好善」;內心隨時自求調整,檢討與修理,是謂「克己」;力求自律,毋使越軌, 是謂「復禮」;適應集體生活之要求,是謂「忠恕」。
立志:「志」從之從心,即心之所至之意。立志為修身最先決之事,立志為聖人,斯可能成為聖人,立志於求仁,斯能得仁矣。《中庸》:「凡事豫則立,不豫則廢。」 對事都須如此,對人生怎麼可以不立志?有目標,有理想,才能定方向,定步驟,循序漸進,達到成功之結果,故曰:「有志竟成。」知止者,知其所止,亦立志之意,《大學》 曰:「知止,而後有定,定,而後能靜,靜,而後能安,安,而後能慮。」有志,則所見者遠,所期者大;遇上艱難險阻時,因有志而自然會盡力克服。至於立志之目標則在 「志於道,據於德」,以漸漸晉升內聖外王之功,而達成功之境界,故子曰:「士志於道,而恥惡衣惡食者,未足與議也。」有志於道者,不會因陋衣簡食而恥,如果在乎這些便表示其志不在道,因此不需和他論道。「立志」為人身體精神之統帥,唯有活著之志,才能有健康之規律。唯有向善之志,才有求仁成己成物之作為,軍隊可能被奪帥,但人絕不可失志。子曰:「三軍可奪帥也,匹夫不可奪志也。」此為立志之重要。
好善:好,四聲,同喜好之意。何謂善?善之標準為 何?僅僅為自己的美好可謂善,凡適應人類共生共存之需要者也可謂善,相反者則為不善。就群體而言,社會健全,國家康強,人類幸福,世界大同,此為大善。因此唯有好善方能為不斷向上前進之目標,方能接受他人批評與勉勵,因此尊師和信友極為重要,尊師往往與重道並稱,由其教導。信友之目的則在接受責善,成為良友,對自身之批評有極大之協助,故曰:「責善,朋友之道。」尊師和信友二者均使從好善而得其善也。自古好善者最終為後人所效法,如舜禹, 舜取諸人以為善,禹聞善言則拜。故荀子曰:「見善,修然必以自存也;見不善,愀然必以自省也。善在身,介然必以自好也;不善在身, 然必以自惡也。故非我而當者,吾師也;是我而當者,吾友也;諂諛我者,吾賊也。故君子隆師而親友,以致惡其賊。好善無厭,受諫而能誡,雖欲無進得乎哉!」可見人會因好善而慎選身邊之人。
立志與好善相輔相成,立之志若不善,則志向對自己他人無建設。好善但無立志,則雖上進但無方向,形同無頭蒼蠅而無法得知何善更為有益。
因篇幅關係,克己復禮忠恕將於後續詳釋。
克己復禮與仁的關係 在 劉君祖講#春秋經#克己復禮《論語.顏淵》 - YouTube 的推薦與評價
學#劉君祖講#春秋經# 克己復禮 《論語.顏淵》:「 克己復禮 為仁。一日 克己復禮 ,天下歸仁焉。」如何從兌卦180度變損卦讓#災不擴大#保全自己#易經是終生 ... ... <看更多>